Kabinet-Rutte III gevallen; Wiebes helemaal weg

LAHEY, TR724

Premier Rutte heeft Koning Willem-Alexander het ontslag aangeboden van zijn kabinet. Daarmee is zijn derde kabinet twee maanden voor de Kamerverkiezingen gevallen.

Het kabinet van VVD, CDA, D66 en ChristenUnie zal nu demissionair doorregeren, met uitzondering van minister Wiebes van Economische Zaken. Die stapt met onmiddellijke ingang op vanwege zijn rol als staatssecretaris van Financiën in het vorige kabinet. Minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur neemt zijn portefeuille de komende tijd over. Rutte benadrukte dat het een persoonlijke beslissing van Wiebes is.

Het aftreden van het kabinet hangt samen met de toeslagenaffaire, waarbij duizenden mensen ten onrechte als fraudeur werden bestempeld en de toeslag voor de kinderopvang moesten terugbetalen.

Rutte: ‘Ontslag aangeboden aan Koning’

Een maand geleden publiceerde een parlementaire ondervragingscommissie daarover een spijkerhard rapport. De voornaamste conclusies waren dat ouders ongekend onrecht is aangedaan en dat grondbeginselen van de rechtsstaat zijn geschonden. Volgens de Kamercommissie hebben ministers, ambtenaren, de Tweede Kamer en rechters steken laten vallen.

In een toelichting op het besluit van vandaag zei premier Rutte dat de politieke verantwoordelijkheid voor het onrecht ligt bij het zittende kabinet, “en nergens anders”. Hij erkende dat het “op een verschrikkelijke manier is misgegaan”. Volgens hem is het rapport van de commissie snoeihard, maar fair.

Nieuw toeslagensysteem

Rutte zei dat het kabinet het erover eens is dat “als het hele politieke systeem heeft gefaald alleen gezamenlijk verantwoordelijkheid kan worden gedragen”. Dat heeft tot de ontslagaanvraag van het hele kabinet geleid.

Op de vraag of Rutte er echt van overtuigd was dat het kabinet demissionair moest worden, antwoordde hij dat het kabinet eensgezind was. Volgens hem was er eerder vooral zorg dat aftreden de aanpak van de coronacrisis in de wielen zou rijden. Maar hij benadrukte dat ook de Kamer zich realiseert dat het kabinet moet kunnen optreden tegen corona “Dan is dit de enige juiste stap.”

De premier voegde eraan toe dat een zaak als de toeslagaffaire nooit meer mag gebeuren en dat financiële compensatie aan de ouders nu goed moet worden geregeld. Volgens hem zullen de ouders er niet de dupe van worden dat het kabinet nu demissionair wordt.

Samenwerking wat betreft corona gaat door

Zoals gebruikelijk heeft de koning de ontslagaanvraag officieel “in overweging” genomen. Hij heeft de ministers en staatssecretarissen gevraagd om te blijven doen “wat in het belang van het Koninkrijk noodzakelijk is”.

Rutte zei dat de strijd van het demissionaire kabinet tegen het coronavirus doorgaat en dat het werk van de bewindslieden ook de komende maanden “onverminderd in het teken van corona” zal staan.

De premier vindt dat hijzelf door kan als lijstrekker van de VVD. “Het is aan de kiezer om uiteindelijk te beslissen hoeveel zetels welke partij krijgt.”

Aftreden onvermijdelijk

Minister en aankomend CDA-leider Hoekstra bevestigde dat er binnen het kabinet vandaag vrij snel overeenstemming was over de vraag of het kabinet moest opstappen. “Ik vind deze conclusie onvermijdelijk.”

Minister en D66-lijsttrekker Kaag sluit zich daarbij aan: “Als je kijkt naar de diepte en de gelaagdheid van het rapport was het voor mij onvermijdelijk om de juiste politieke consequenties te trekken. Dat betekent het aftreden van het kabinet.”

ChristenUnie-vicepremier Schouten zei dat haar al vrij snel duidelijk was hoe zwaar het leed van de gedupeerden was. Maar net als de anderen benadrukte zij dat er ook een inhoudelijke reactie moest komen. “Zodat dïe ouders er ook echt wat aan hebben.”

Wiebes: oplossingen, geen Haagse perikelen

In een korte toelichting op zijn vertrek noemde Wiebes wat met de getroffen ouders is gebeurd buitengewoon ernstig. In het rapport van de commissie kregen veel mensen kritiek, en Wiebes was een van degenen die het meest onder vuur kwamen te liggen.

Wiebes zei vandaag dat hij al geruime tijd met de affaire worstelt. “Meer dan ik in het begin doorhad en meer dan ik in het begin heb toegegeven. ik kan het eigenlijk moeilijk van me afzetten; het is in mij gaan zitten.” Wiebes voegde eraan toe dat hij zich niet schuldig voelt, maar wel “zwaar medeverantwoordelijk”. “Ik wil nu oplossingen en geen Haagse perikelen.”