Nederlands parlement spreekt van genocide tegen Oeigoeren: ‘Het voelt goed erkenning te krijgen’

BASRI DOGAN | AMSTERDAM, TR724

Het is een unicum: een meerderheid van de Tweede Kamer bestempelt de mensenrechtenschendingen tegen de Oeigoeren in China als genocide. In andere lidstaten zoals Frankrijk, Zweden en Engeland speelt hierover ook een discussie en in België ligt een resolutie op tafel. Maar het Nederlandse parlement was vandaag het eerste in Europa dat China beticht van volkerenmoord.

Buiten Europa gingen Canada en de Verenigde Staten Nederland overigens wel al voor. In hoeverre China zich iets zal aantrekken van de vandaag aangenomen motie, is maar de vraag. Maar na de eerste stap van Nederland is het wel goed mogelijk dat andere lidstaten zullen volgen.

“Het voelt zo goed om eindelijk erkenning te krijgen. Het is fantastisch dat Nederland deze stap heeft gezet”, zegt Alerk Ablikim (21). Hij maakt deel uit van de Oeigoerse gemeenschap in Nederland en woont in Leiden. Dat de Tweede Kamer de mensenrechtenschendingen nu als genocide bestempelt, zet de deur open voor sancties tegen China, denkt hij. “Daden is wat we nodig hebben als Oeigoeren. Wat er nu gebeurt, heeft alle kenmerken van volkerenmoord. Als je andere woorden gaat gebruiken, minimaliseer je wat er in China gebeurt.”

Mondjesmaat informatie naar buiten

De afgelopen jaren kwam er mondjesmaat informatie naar buiten over het lot van de Oeigoeren. Daardoor werd duidelijk dat de moslimminderheid in China stelselmatig wordt onderdrukt. Naar schatting hebben al meer dan een miljoen Oeigoeren in Chinese strafkampen gezeten waar zij te werk worden gesteld.

Behalve berichten over zogenoemde heropvoedingskampen in de regio Xinjiang, verschenen ook getuigenissen van Oeigoeren die in zwaardere detentiecentra opgesloten zijn geweest, vaak voor periodes van meerdere jaren. In die detentiecentra zouden moslims stelselmatig worden mishandeld. Op welke schaal dit gebeurt, is overigens onduidelijk. Verder verklaren Oeigoeren dat er sprake is van gedwongen sterilisatie in de kampen.

Recent publiceerde de BBC interviews met bewakers van heropvoedingskampen en Oeigoerse vrouwen. Zij verklaarden tegenover de Britse omroep dat vrouwen in de strafkampen stelselmatig worden misbruikt. Tegenover de BBC vertelde de naar Amerika gevluchte Tursunay Ziawudun dat elke nacht vrouwen uit de cellen werden gehaald en door gemaskerde Chinese mannen werden verkracht. Ook was er volgens Ziawudun sprake van groepsverkrachting, waarbij twee of drie mannen haar meermaals seksueel misbruikten.

Moeilijk verifieerbaar

De getuigenissen geven inzicht in de misstanden, maar zijn tegelijkertijd moeilijk bevestigd te krijgen. Verhalen zoals die van Ziawudun zijn nauwelijks te verifiëren, zo erkent ook de BBC, omdat Beijing journalistiek en diplomatiek onderzoek hiernaar door buitenlandse machten probeert te weren.

Desondanks hebben de getuigenissen van Oeigoeren internationaal veel losgemaakt. De Verenigde Staten willen dat er een internationaal onderzoek komt naar het lot van de Oeigoeren en de roep om de Olympische Winterspelen van 2022 in China te boycotten, klinkt steeds luider. Zo pleit D66 er bijvoorbeeld voor de Spelen naar een ander land te verplaatsen. Of daar in de Kamer ook een meerderheid voor is, is overigens niet duidelijk.
Deze vrouw is naar Nederland gevlucht en doet haar verhaal. De NOS brengt haar onherkenbaar in beeld, omdat haar familie nog in China woont.

Oeigoerse over gedwongen sterilisatie: ‘Ze nemen me het recht op zwangerschap af’
Nu de kritiek op China vanuit het Westen aanzwelt, hoopt Ablikim dat er een onafhankelijke VN-commissie naar China zal afreizen. “Dat is nodig om uit te zoeken wat er met mijn familieleden is gebeurd.” Maar ook moet de Staat wat Ablikim betreft de druk opvoeren op Nederlandse bedrijven, om indirect geen gebruik meer te maken van uitgebuite Oeigoerse arbeiders.

China is overigens niet blij met de Westerse bemoeienis. Eerder deze week riep buitenlandcoördinator van de Europese Unie, Josep Borrell, China op een onafhankelijk VN-onderzoeker toe te laten om de misstanden te onderzoeken. Maar wat Beijing betreft moet het Westen zich niet met Xinjiang, noch met de situatie in Tibet en Hongkong, bemoeien. De Chinese VN-gezant Chen Xu sprak gisteren van “ongegronde beschuldigingen” aan het adres van Beijing.

Ablikim vestigt zijn hoop op een onafhankelijke commissie, al vreest hij ook dat een dergelijk onderzoek nog meer misstanden zou kunnen blootleggen. “Wat we nu in de media lezen, is misschien nog maar de top van een grote ijsberg.”