Het panel van de Grote Kamer van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) heeft het beroep van Turkije afgewezen; de uitspraak in de zaak Demirhan is definitief geworden. Dit is niet alleen de afwijzing van een beroep, maar ook een nieuwe stap in het streven naar gerechtigheid voor tienduizenden mensen in Turkije.
ADVOCAAT NURULLAH ALBAYRAK | OPINIE
Lees het origineel in het Turks
AV. NURULLAH ALBAYRAK | YORUM
Bir dönüm noktası: AİHM Demirhan kararı kesinleşti
AİHM Büyük Daire Paneli, Türkiye’nin itirazını reddetti; Demirhan kararı kesinleşti. Bu, yalnızca bir itirazın reddi değil Türkiye’de on binlerce insanın adalet arayışında da yeni bir eşik. DEVAMINI OKU
Op 22 juli 2025 oordeelde de Tweede Kamer van het EHRM dat het recht op een eerlijk proces en het legaliteitsbeginsel van misdaad en straf waren geschonden in de zaak van 239 verzoekers die waren veroordeeld wegens “lidmaatschap van een terroristische organisatie”. Het hof breidde de norm uit en versterkte deze die was vastgesteld in de uitspraak in de zaak Yalçınkaya tegen Turkije (2023) door te bepalen dat feiten zoals ByLock, Bank Asya en lidmaatschap van een vereniging/school, afzonderlijk of in combinatie, niet kunnen worden gebruikt als “bewijs van lidmaatschap van een terroristische organisatie”.
Het beroep van Turkije tegen deze beslissing werd zoals verwacht op 3 november 2025 door de Grote Kamer afgewezen, waarmee de beslissing definitief werd.
Wat betekent deze beslissing?
- In 239 verschillende zaken zal een herzieningsprocedure van start gaan.
- Talrijke hoge strafrechtbanken in 52 provincies zullen verplicht zijn de bevindingen van het EHRM inzake schending te beoordelen, hun beslissingen te herzien binnen het kader van de beginselen van legaliteit, voorspelbaarheid en eerlijk proces, en vrijspraken uit te spreken zoals wettelijk vereist.
- Deze procedure zal niet beperkt blijven tot slechts 239 personen. Dit is een tweede weg geworden op het door Demirhan en Yalçınkaya geschetste pad; het is nu zeker dat dezelfde uitkomst zich zal voordoen in ongeveer 8.000 vergelijkbare zaken.
Met deze beslissing zei het EHRM in feite het volgende: Er is geen wettelijke basis voor het bestraffen van onschuldige aspecten van het dagelijks leven onder het mom van “bewijs”. Maak onmiddellijk een einde aan deze systematische onrechtmatigheid.
De cruciale vraag is nu: hoe zal de Turkse rechterlijke macht deze beslissing uitvoeren? Zal zij handelen volgens de reflexen van de rechtsstaat, of met berekeningen van “evenwicht” en “boodschap”?
Uitspraken van het EHRM kunnen niet langer worden afgedaan als “binnenlandse aangelegenheden”. Niet alleen de Raad van Europa, maar elk individu en elke instelling die waarde hecht aan mensenrechten, zal de implementatie van deze uitspraak door Turkije nauwlettend volgen. In dit proces zal Turkije niet alleen zijn internationale reputatie, maar ook de geloofwaardigheid van zijn rechterlijke macht op de proef stellen.
De eersten die zich tot deze uitspraak wenden en primair verantwoordelijk zijn voor deze uitspraak zullen uiteraard de hoge strafrechtbanken zijn die de herzieningsdossiers zullen behandelen. Nu zullen meer dan 100 rechtbanken worden getoetst op hun handelen in overeenstemming met de jurisprudentie van het EHRM. Dit zal niet alleen een juridische toets zijn voor elke rechtbank, maar ook een gewetenstoets. Zullen zij aan de kant van de wet staan of aan de kant van onrechtmatige instructies?
Het antwoord op deze vraag zal niet alleen deze zaken bepalen, maar ook de toekomst van de rechtspraak in Turkije.
Ordes van advocaten, juridische professionals en het publiek
Het gaat niet alleen om de 239 personen die in de Demirhan-uitspraak worden genoemd; het gaat erom of Turkije zich aan de uitspraken van het EHRM zal houden, dat wil zeggen of het een einde zal maken aan onrechtmatigheid.
Op dit punt dragen ordes van advocaten, advocaten, academici en mensenrechteninstellingen een aanzienlijke verantwoordelijkheid. Zij moeten het publiek, met name de rechterlijke macht, uitleggen dat de implementatie van uitspraken van het EHRM geen “keuze” is, maar een verplichting die voortvloeit uit het internationaal recht.
Het is duidelijk dat het aantal uitspraken van het EHRM over schendingen zal toenemen. De negatieve impact die deze situatie zal hebben op de juridische positie, het economische evenwicht en de internationale positie van Turkije moet in voor het publiek begrijpelijke taal worden uitgelegd. Het publiek moet erkennen dat uitspraken van het EHRM niet alleen relevant zijn voor individuele zaken, maar ook rechtstreeks verband houden met de toekomst van het rechtssysteem van het land.
Als ordes van advocaten, juridische organisaties en onafhankelijke juridische experts vastberaden zijn in deze kwestie, zouden de vrijspraken in de herzieningsprocedure die met de Demirhan-uitspraak zal beginnen, kunnen leiden tot een consensus van jurisprudentie, niet alleen in 239 zaken, maar ook in duizenden vergelijkbare zaken. Dit is niet alleen een wettelijke verplichting; het is een historische verantwoordelijkheid voor het herstel van de rechtspraak.
De strijd loont
Deze uitspraak toont aan dat de petities, de geduldig verzamelde documenten, de onvermoeibare zoektocht naar gerechtigheid, al die jaren van protesteren met “Het zal er niet van komen!” niet voor niets zijn geweest. Zelfs als het laat is, levert de aanhoudende zoektocht resultaten op en zal dat blijven doen. Eén zaak maakt de weg vrij voor duizend andere. Het proces dat vandaag voor 239 mensen begon, zal uitmonden in een consensus van jurisprudentie in duizenden vergelijkbare zaken.
Iedereen die elk onrecht documenteert, elke onregelmatigheid noteert en schijnbaar onmogelijke juridische stappen tot het einde toe zet, ondanks dat hem is verteld dat het er niet van zal komen, deelt in deze uitkomst.
Laten we dit niet vergeten: Wetteloosheid is geen lot, maar een periode. Periodes eindigen; principes blijven. Wie principes verdedigt, is dichter bij de overwinning.
Slotopmerkingen
De definitieve vaststelling van de Demirhan-uitspraak opent de deur naar een langverwachte gerechtigheid.
Rechtvaardigheid komt echter niet vanzelf; ze moet worden ingeluid door implementatie, vastberadenheid en aanhoudende nastreving.
De uitdaging is nu om ervoor te zorgen dat de wet in de praktijk bestaat, niet alleen op papier. Wet wordt pas wet wanneer ze wordt geïmplementeerd. Rechtvaardigheid wordt niet bereikt wanneer dossiers van de plank worden gehaald, maar wanneer ze worden opgenomen in het procesdossier.
Demirhan is een belangrijke mijlpaal op dit lange pad, een nieuw startpunt. Met de implementatie van deze uitspraak is het beëindigen van jaren van systematisch onrecht niet langer slechts een hoop, maar een reële verantwoordelijkheid.
En we weten dat deze verantwoordelijkheid bij ons allemaal ligt.
_______
Bir dönüm noktası: AİHM Demirhan kararı kesinleşti YORUM|TR724|AV. NURULLAH ALBAYRAK
