NEDERLAND LANCEERT HULPMIDDEL OM DISCRIMINATIE EN RACISME IN PUBLIEKE ORGANISATIES UIT TE BANNEN
In Nederland lanceert de Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme een discriminatietoets om publieke organisaties te helpen discriminatie in de dienstverlening proactief te signaleren en aan te pakken.
De commissie zegt dat het voor het eerst is dat de overheid een concreet instrument heeft om discriminatie tegen te gaan.
Deze toets moet publieke organisaties helpen discriminatie te voorkomen en op te lossen. “Hoewel de overheid niet opzettelijk wil discrimineren, gebeurt het toch geregeld’, zegt commissievoorzitter Joyce Sylvester.
Uit een gezamenlijk onderzoek uit 2024 van de Universiteit van Gothenburg, de Vrije Universiteit Amsterdam en de Erasmus Universiteit Rotterdam, blijkt dat discriminatie in alle gelederen van de samenleving voorkomt en niet alleen bij overheidsinstanties
Op de site van Binnenlands Bestuur wordt de discriminatietoets aangekondigd in een artikel van Wouter Boonstra (3 november 2025). “De overheid krijgt vandaag een concreet instrument in handen om discriminatie structureel tegen te gaan.” Is te lezen op de site en gaat verder;
De Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme lanceert namelijk de Discriminatietoets Publieke Dienstverlening. De toets moet publieke organisaties helpen discriminatie in de dienstverlening proactief te signaleren en aan te pakken. Volgens de commissie kunnen daardoor menselijk leed en miljarden aan hersteloperaties worden voorkomen.
Lancering discriminatietoets
Vandaag lanceren commissievoorzitter Joyce Sylvester en minister Frank Rijkaart van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties in Den Haag officieel de Discriminatietoets.
Iedereen kan de toets bekijken op www.discriminatietoets.nl.Na aanmelding bij de staatscommissie kunnen publieke organisaties samen met een procesbegeleider aan de slag met de toets.
Kritisch zelfonderzoek
De discriminatietoets bestaat uit vragen en opdrachten waarmee gemeenten, publieke dienstverleners en andere overheidsorganisaties kritisch zelfonderzoek kunnen doen, laat de commissie weten. Medewerkers kunnen bijvoorbeeld onderzoeken hoe dienstverleners in de praktijk afwegingen maken en hoe burgers de dienstverlening ervaren. De toets laat zien hoe werkprocessen, regels en praktijken onbewust en onbedoeld kunnen leiden tot ongelijke behandeling of discriminatie van groepen mensen in de samenleving. ‘Hoewel de overheid niet opzettelijk wil discrimineren, gebeurt het toch geregeld. Door gebruik te maken van de discriminatietoets worden overheidsorganisaties zich bewust van de manier waarop hun handelen samenhangt met discriminatierisico’s’, aldus Sylvester.
Met onze toets kan de overheid laten zien dat zij discriminatie serieus neemt, haar gezag herwinnen en betrouwbaarheid tonen.
Joyce Sylvester, voorzitter Staatscommissie tegen Discriminatie en Racisme
Nuttig instrument
Vorig jaar begon de commissie samen met de Douane, DUO en de gemeente Arnhem al pilots met de discriminatietoets. De organisaties bepaalden welk werkproces zij kritisch wilden onderzoeken op discriminatierisico’s. De gemeente Arnhem nam haar wettelijke adresonderzoek bijvoorbeeld onder de loep. Het proactief opsporen van discriminatie in dienstverlening is nuttig, toonden de pilots aan. Overheidsorganisaties deden nieuwe inzichten op en voerden wijzigingen in werkwijzen door om discriminatie te voorkomen, meldt de commissie.
Proactieve houding
De staatscommissie hoopt met de toets een ‘dringend noodzakelijke beweging’ in gang te zetten. Sylvester wijst erop dat de afgelopen jaren verschillende kwesties speelden, waaronder de Toeslagenaffaire, waarbij discriminatie achteraf werd vastgesteld en hersteld. ‘Met onze toets kan de overheid laten zien dat zij discriminatie serieus neemt, haar gezag herwinnen en betrouwbaarheid tonen. Gelijke behandeling vraagt om een proactieve houding, om voorkomen in plaats van repareren.’
Veel interesse
Ze vindt het positief om te zien dat in Europees én Caribisch Nederland veel organisaties aan de slag willen met de discriminatietoets, verwijzend naar de interesse voor de toets die al bij de staatscommissie is getoond. Grote en kleine gemeenten, ministeries, een waterschap, uitvoeringsorganisaties en andere publieke dienstverleners blijken de toets te willen inzetten om discriminatie te voorkomen. ‘Het is niet langer de vraag óf er risico’s op discriminatie zijn, maar vooral waar die liggen en hoe dienstverleners hier effectief iets aan kunnen doen’, benadrukt Sylvester.
