INDIASE WETENSCHAPPERS VOORSPELLEN HOE VOGELGRIEP ZICH NAAR MENSEN ZOU KUNNEN VERSPREIDEN
Indiase wetenschappers kunnen aan de hand van een model simuleren hoe een ‘vogelgriep uitbraak’ bij mensen zich in de praktijk zou kunnen verspreiden. Volgens een artikel van BBC geschreven door Soutik Biswas op 18 december 2025.
Wetenschappers waarschuwen al jaren dat vogelgriep – beter bekend als H5N1 – op een dag de gevaarlijke sprong van vogels naar mensen zou kunnen maken en een wereldwijde gezondheidscrisis zou kunnen veroorzaken.
Vogelgriep – een vorm van influenza – is wijdverspreid in Zuid- en Zuidoost-Azië en heeft sinds de uitbraak in China eind jaren negentig af en toe mensen besmet. Van 2003 tot augustus 2025 heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) 990 gevallen van H5N1 bij mensen in 25 landen gemeld, waaronder 475 sterfgevallen – een sterftepercentage van 48%.
Alleen al in de VS heeft het virus meer dan 180 miljoen vogels getroffen, zich verspreid naar meer dan 1.000 melkveebedrijven in 18 staten en minstens 70 mensen – voornamelijk landarbeiders – besmet, met meerdere ziekenhuisopnames en één sterfgeval tot gevolg. In januari stierven drie tijgers en een luipaard in een opvangcentrum voor wilde dieren in de Indiase stad Nagpur aan het virus dat normaal gesproken vogels infecteert.
De symptomen bij mensen lijken op die van een zware griep: hoge koorts, hoest, keelpijn, spierpijn en soms conjunctivitis. Sommige mensen hebben helemaal geen symptomen. Het risico voor mensen blijft laag, maar de autoriteiten houden H5N1 nauwlettend in de gaten voor eventuele veranderingen die de verspreiding zouden kunnen vergemakkelijken.
Die bezorgdheid was de aanleiding voor een nieuw, door vakgenoten beoordeeld model van de Indiase onderzoekers Philip Cherian en Gautam Menon van Ashoka University. Dit model simuleert hoe een H5N1-uitbraak zich bij mensen zou kunnen ontwikkelen en welke vroege interventies de verspreiding zouden kunnen stoppen.
Met andere woorden, het model, gepubliceerd in het tijdschrift BMC Public Health, gebruikt gegevens uit de praktijk en computersimulaties om te simuleren hoe een uitbraak zich in de praktijk zou kunnen verspreiden.
Een vogelgriep-pandemie, zeggen onderzoekers, zou rustig beginnen: een enkele besmette vogel geeft het virus door aan een mens – hoogstwaarschijnlijk een boer, marktmedewerker of iemand die met pluimvee werkt. Vanaf dat moment schuilt het gevaar niet in die eerste besmetting, maar in wat er daarna gebeurt: aanhoudende overdracht van mens tot mens.
De onderzoekers schatten dat zodra het aantal gevallen oploopt tot meer dan ongeveer twee tot tien, de ziekte zich waarschijnlijk verder zal verspreiden dan alleen primaire en secundaire contacten.
Primaire contacten zijn mensen die direct en nauw contact hebben gehad met een besmet persoon, zoals huisgenoten, verzorgers of naaste collega’s. Secundaire contacten zijn mensen die de besmette persoon niet hebben ontmoet, maar wel nauw contact hebben gehad met een primair contact.
Als huishoudens van primaire contacten in quarantaine worden geplaatst zodra er slechts twee gevallen zijn vastgesteld, kan de uitbraak vrijwel zeker worden ingedamd, zo bleek uit het onderzoek.
Maar tegen de tijd dat er 10 gevallen zijn vastgesteld, is het zeer waarschijnlijk dat de infectie zich al heeft verspreid onder de bredere bevolking, waardoor het verloop vrijwel niet te onderscheiden is van een scenario zonder vroegtijdige interventie.
Één dorp als model
Om het onderzoek te baseren op de praktijk, kozen de onderzoekers voor een model van één dorp in het district Namakkal, Tamil Nadu – het hart van de Indiase pluimveegordel.
In de simulatie begint het virus op één werkplek – een middelgrote boerderij of markt – en verspreidt zich eerst naar de mensen daar (primaire contacten), en vervolgens naar anderen (secundaire contacten) met wie ze in contact komen via huizen, scholen en andere werkplekken. Huizen, scholen en werkplekken vormden een vast netwerk.
Vervolgens testten ze wat er gebeurt wanneer verschillende interventies – het ruimen van vogels, het in quarantaine plaatsen van nauwe contacten en gerichte vaccinatie – effect sorteren.
Als er toch een overdracht plaatsvindt, is timing cruciaal, zo ontdekten de onderzoekers.
Het isoleren van besmette personen en het in quarantaine plaatsen van huishoudens kan het virus in de secundaire fase stoppen. Maar zodra er tertiaire besmettingen optreden – via vrienden van vrienden of contacten van contacten – loopt de uitbraak uit de hand, tenzij de autoriteiten veel strengere maatregelen nemen, waaronder lockdowns.
Wat gebeurt er als H5N1 zich succesvol in de menselijke populatie verspreidt?
Dr. Lakdawala denkt dat het “een grote verstoring zal veroorzaken die waarschijnlijk meer lijkt op de pandemie van 2009 [van de varkensgriep] dan op Covid-19”.
“Dit komt doordat we beter voorbereid zijn op een grieppandemie. We beschikken over geregistreerde antivirale middelen die effectief zijn tegen de H5N1-stammen als vroege verdediging en we hebben een voorraad kandidaat-H5-vaccins die op korte termijn ingezet kunnen worden.”
Lees het artikel van BBC: Indian scientists predict how bird flu could spread to humans
